عليرضا خاني- ايوان هفته نامه ی صدای آزادی
زبان شناس بزرگ بريتانيا ″ هنري سويت ″ مي گويد : ″ زبان ، وسيله بيان عقايد و افكار با استفاده از اصوات موزون است . ″
برنارد بلوچ و جورج . ل . تراگر″ زبان شناسان آمريكايي نيز در تعريف خود از زبان مي گويند : زبان ، سيستمي از علايم است كه گروهي از انسانها بر سر استفاده از آن به توافق رسيده اند . شيرازي نيز در ″ فرهنگ محيط ″ مي گويد : زبان مجموعه اصواتي است كه هر ملت ، مقصود خود را با آن بيان مي نمايد . زبان شناسنامه هويت ملتهاست ، به بالندگي مي رسد ، رشد مي كند ، متحول مي شود ، در زمان ها و مكانهاي مختلف دگرگون مي شود و در اثر اختلاط فرهنگ هاي گوناگون تغيير مي كند . با نگاهي به شاخه هاي زبان هاي مستقل در جهان مي توانيم جايگاه زبان خويش ( زبان كردي ) را در ميان اين زبان ها مشخص نماييم . بي شك زبان كردي از يكي از دو شاخه اصلي به وجود آمده است . 1- زبان هاي هندي شامل : پنجآبي ، گجراتي ، بهاري ، بنگالي ، هندي غربي و شرقي ، باركراتي و راجاساني .2- زبان هاي ايراني شامل : فارسي كهن و نو ، كردي ، بلوچي ، زبان منطقه پامير ، اسيتي در منطقه قفقاز و افغاني ( در واقع افغاني زبان نيست بلكه نام سرزمين و كشوري به همين نام است كه ساكنان آن به زبانهاي پشتو – اردو – تاجيك و … تكلم مي كنند )دياكونوف زبان ايراني را سه دسته مي داند : 1- زبان هاي ايراني گروه ″ اسكيثي – خاورميانه ، زبانهاي ايراني شرقي 2- زبان هاي ايراني گروه ″ جنوب شرق ″ كه تنها نماينده ممتاز آن زبان فارسي كهن است .3- زبانهاي ايراني گروه ″ ايراني غرب ″ زبانهاي ايراني گروه ″ ايران غرب ″ نيز بر اساس تقسيم بندي زبان شناسان دو دسته اند :الف : زبان هاي گروه ″ شمال غرب ″ : كهن ترين آنها ″ ماد ″ يا زبان كتاب مقدس زردتشت ″ اوستا ″ است كه زبان كردي را زنده ترين تجلي آن مي دانند .ب: زبان هاي گروه ″ جنوب غرب ″ : خط ميخي عصر هخامنشي در حريم فارس .با استناد به شواهد تاريخي انجام گرفته مي توان اذعان كرد كه زبان كردي جزو زبان هاي هند و ايراني و از شاخه هاي زبان هاي هند و اروپايي است . در ازمنه كهن هرودوت از قوم ماد كه نام آنها در كتيبيه هاي ميخي بيستون نيز آمده ، ياد كرده است . اگر اوستا را منبع و ماخذ قرار دهيم مي توان زبان اوستا ″ بويژه گاتها″ را زبان مادها دانست . كتيبه هاي پادشاهان آشور در مورد اقوام ماد ، پراكندگي جغرافيايي و نام رهبران آنها در كنار اوستا ، بزرگترين منبع براي شناخت زبان مادهاست در اوستا كلمات بسياري مي توان يافت كه هنوز هم در زبان كردي امروزي باقي مانده و مورد استفاده اند . دياكونوف مي گويد : ″ زبان اوستايي ، مهم ترين زبان در ماد باستان بوده است ، زباني بسيار قوي و وابسته به زبان هاي هند و اروپايي است ، اين زبان را نمي توان زبان پارسي ناميد كه زبان رسمي ايرانيان است . ″ مي توان گفت كه تاثير فرهنگ هاي متفاوت و غالب در پذيرش زبان به عنوان يك عامل برتر توسط فرهنگ مغلوب است، بي شك ظهور اديان مختلف در خاورميانه و بين النهرين و ظهور و سقوط امپراطوري هاي بزرگ در اين منطقه ، به همراه تبعات فرهنگي سياسي و اقتصادي ناشي از آن ، زبان كردي را نيز تحت تاثير قرار داده است . ديدگاههاي فلسفي – ايدئولوژيك هميشه زبان را تحت تاثير و تغيير قرار داده اند ماركسيسم براي زبان اهميتي قائل نيست و از ديدگاه ماترياليستي به جهان مي نگرد و اقتصاد را زير بنا مي داند . در اسلام زبان در زندگي نقش حياتي ندارد بلكه عامل محوري در اسلام اعتقاد به يزدان و اصل توحيد است اما ناسيوناليسم زبان را يكي از اركان بوجود آمدن ملت و زيربناي تشكيل اجتماع مي داند . ماركسيسم از ديدگاه اينترناسوناليستي تمام ملل جهان را به يك چشم مي نگرد و اسلام نيز از ديدگاه توحيدي نگاهي واحد به جهانيان دارد پس نگاه ماركسيسم و اسلام از كل به جزء و ديدگاه ناسيوناليسم در نقطه مقابل آن دو ، از جزء به كل است .هر ملتي در جهان ابتدا بر اساس زبانش شناخته شده است ملت بدون زبان ، بدون هويت نيز مي باشد . هه ژار مكرياني مي گويد : اجتماعي كه فاقد زبان و فرهنگ است زير گام هاي ملل ديگر له خواهد شد . هر ملتي كه خواستار زبان و ادبيات خويش باشد ملتي زنده محسوب مي شود ملت زنده نيز در صورت فقدان آزادي و گرفتاري در بند و اسارت ، از خطر نابودي رسته است . براي ملتي چون ما پاسداري از زبان كردي خويش ، جمع آوري لغات و اصطلاحات كردي ، فولكولر كردي و آموزش زبان كردي تنها وسيله زنده نگه داشتن ملت كرد است نبايد فراموش كرد كه يك ملت زنده تنها با زبان ملي خويش زنده خواهد ماند .و نيز درباره زبان كردي و ريشه آن منابع تاريخي چه مي گويند .غالب مستشرقين زبان ″ ميد″ ي را ريشه زبان كردي و از شاخه هاي آن به شمار مي آورند . مينورسكي و مار با آنكه از دو راه متفاوت رفته اند اما به نتايج كاملا مشابهي رسيده اند ، از ديد هر دو محقق سهم مدي ها ( مادها ) در تكوين نژادي كردها مسلم به نظر مي رسد . مينورسكي بر اين عقيده است كه تمام لهجه هاي بازمانده در زبان كردي از زبان پايه قديم و نيرومندي نشات كرده اند و آن زبان مادي است . بعضي از دانشمندان را عقيده چنان است كه گاثه ي زرتشت به زبان ″ مادي ″ است و نيز برخي برآنند كه زبان كردي كه يكي از شاخه هاي زبان ايراني است از باقي مانده هاي زبان ماد است . طبري و ابن خردادبه و اصطخري به تفصيل از كردها نامبرده اند ″ كردو ″ به فتح كاف و زيادتي واو به زبان آشوري به معناي مقاتل و شجاع آمده است و در يكي از كتيبه هاي سرجون ملك آشور كه به خط ميخي آشوري است لغت ″ كردو ″ يا ″ كاردو ″ به همين معني استعمال شده است و بعيد نيست لغت ″ گرد ″ به معني شجاع نيز از همين اصل باشد . دانشمند بزرگ آذربايجان احمد كسروي در مقاله ي كردها و لر ها را از يك تبارند مي نويسد : ″ همه ي طايفه هايي كه در كوهستان هاي غربي ايران از حدود آسياي صغير تا خاك فارس نشيمن داشته به نام هاي گوناگون كرد و لر و بختياري و بهمئي و ديگر نام هاي خوانده مي شوند در آغاز اسلام همگي اين طايفه ها جز نام كرد نداشتند و تا آنجا كه دانسته ايم نام ″ لر ″ نخستين بار در كتاب هاي اصطخري و مسعودي ديده مي شود مسعودي ″ اللريه ″ را گروهي از كردان شمرده و اصطخري هم از ″ بلاد اللور ″ سخن مي راند . ″ پرفسور سايس مي گويد : مادها عشاير كرد بوده و در شرق ( غرب ايران امروز ) سكونت داشته اند و ولايات آنها تا جنوب بحر خزر ادامه داشته و زبان آنها آريايي و از نژاد خالص آريايي هستند . سيسيل . جي . ادموندز مي گويد : به گمان من بنابر جهات و موجبات جغرافيايي و زبان شناسي مي توان گفت كردهاي امروز نمايندگان مادها و سومين سلطنت بزرگ شرق هستند . دار مستتر مي گويد : اوستاي زرتشت به زبان مادي نگاشته شده است . مينورسكي مي گويد : هر تحقيقي در مورد كرد و زبان كردي بايد مبتني بر ماد و زبان مادي باشد . برخي مورخان و زبان شناسان كرد از جمله پرفسور محمد امين زكي بيگ ، توفيق وهبي ، دكتر محمد امين اوراماني با مقايسه واژگان اوستاي زرتشت و زبان كردي امروز مدعي هستند كه زبان كردي در مقايسه با زبان فارسي به اوستاي زرتشت نزديك تر است . زرتشت در سال ( 660 ق . م ) در اروميه 1 امروزي به دنيا آمده و در همان جا نيز بزرگ شده است . دكتر بهزاد خوشحالي مي گويد : زبان كردي از زبان هاي غني و زنده ي جهان بوده از لحاظ آهنگ و سبك و صوت تنها يك رقيب در كنار خود مي بيند وآن زبان فرانسوي است . با مقدمه اي بر تعريف زبان و ريشه زبان كردي كه در بالا ذكرشد به سراغ لهجه هاي زبان كردي مي رويم و ابتدا به اين سوال پاسخ مي دهيم كه عوامل به وجود آورنده لهجه ها در زبان كردي چه چيزهايي هستند ؟ يكي از عوامل مهمي كه سهم عمده اي در بوجود آمدن لهجه هاي گوناگون زبان كردي داشته است عامل جغرافيايي است ، شاهد زنده بر مدعاي ما نوع و كيفيت تاثير زبان هاي تركي ، عربي و فارسي بر مناطق مختلف كردنشين است به گونه اي كه ميزان تاثير اين زبان ها در مناطق مختلف كردستان يكسان نيست . تجزيه ي كردستان در قرن هفدهم و متعاقب آن در قرن بيستم مي تواند يكي ديگر از عوامل بوجود آوردنده ي لهجه هاي كردي باشد . وقتي يك كرد كرمانج حرف مي زند شما متوجه مي شويد كه زبانش تحت تاثير زبان تركي قرار گرفته است اما وقتي يك كلهر حرف مي زند شما متوجه مي شويد كه لغات فارسي در زبانش بكار مي برد و زبان او تحت تاثير زبان فارسي قرار گرفته است . حال به بررسي گويش هاي زبان كردي مي پردازم از آنجا كه زبان شناسان ، شرق شناسان و مورخان غير كرد و بسياري از دانشمندان و زبان شناسان كرد به تقسيم بندي هاي گوناگوني از زبان كردي و گويش هاي آن پرداخته اند و تقريبا تقسيم بندي مشابهي را عنوان كرده اند به تعدادي از اين نمونه ها اشاره خواهم كرد و در پايان به تقسيم بندي خويش از زبان كردي مي پردازم ،اميد آن دارم كه مورد قبول خوانندگان و زبان پژوهان گرانسنگ قرار گيرد.مينورسكي زبان كردي را به لهجه هاي مختلف تقسيم بندي مي كند :2- زبان جنوب شامل : كرمانشاه – سنندج و 2 -زبان شرق شامل : سليمانيه – مهاباد 3- زبان غربي كه شامل منطقه خاصي نيست و در سراسر كردستان متداول استايرادي كه به تقسيم بندي مينورسكي وارد است اين است كه او لهجه ها را فقط بر اساس موقعيت جغرافيايي تقسيم بندي نموده است .امير شرف خان بدليسي به استناد به دستور زبان ، زبان كردي را به چهار دسته تقسيم بندي كرده است : 1- كرمانجي 2- سوراني 3- كلهري 4- لري توفيق وهبي ، زبان كردي را مركب از لهجه هاي زير مي داند : 1- كرمانجي
الف : كرمانجي شمال از شاخه هاي زير بوجود آمده است . باديناني – بوتاني – آشتياني – حكاري و بايزيدي
ب : كرمانجي جنوب از شاخه هاي زير بوجود آمده است . مكري – مهابادي – سوراني – اربيلي – سليمانيه – كركوكي – سنندجي و اردلاني 2- لري شامل : بختياري – لكي – فيلي – كلهري و ممسني 3- گوران شامل : باجلاني – كاكه يي – زنگنه و هوراماني 4- زازايي ايرادي كه به تقسيم بندي توفيق وهبي وارد است اين است كه در دسته بندي لهجه كرمانجي جنوب ″ مكري و مهابادي ″ و ″ سليمانيه و كركوك ″ و ″ سنندجي و اردلاني ″ به هم آميخته تفاوتي چندان در ميان آنها ديده نمي شود . پرفسور محمد امين زكي بيگ مي گويد : لهجه هاي زبان كردي چند دسته اند بزرگترين آنها لهجه كرمانجي است ، به استناد به كتاب شرفنامه ملت كرد را چهار دسته مي داند . كرمانج – كلهر – گوران – لر .استاد خال زبان كردي را به چهار دسته تقسيم مي كند 1- زازا 2- كرمانجي راست شامل : سوراني – باباني –مكرياني – اردلاني – كلهري – گوراني 3- كرمانجي چپ شامل : شمالي – بوتاني – باديناني – حكاري – بايزيدي – شمديناني 4- لري شامل : بختياري – لكي – فيلي ايرادي كه به اين تقسيم بندي وارد است اين است كه گوراني و كلهري خود گويش هاي مستقل هستند و در زير شاخه كرمانجي راست نمي گنجد . در پايان تقسيم بندي هاي زبان كردي بايد گفت كه غالب زبان شناسان بر وجود چهار لهجه اصلي زبان كردي اتفاق نظر دارند . بررسي فونتيك ( Phonetic ) ، گرامر و كلمات كردي مبناي علمي براي تقسيم بندي گويش هاي كردي است بر همين اساس و با كمك از نظريات و تحقيق پژوهشگران ، زبان شناسان ، مستشرقين و مورخان كه در بالا ذكر تعدادي از آنها آمده است زبان كردي را بر چهار گويش عمده و اصلي تقسيم بندي مي نمايم و به جزئيات هر گويش خواهم پرداخت .1- گويش كرمانجي شمال شامل گونه هاي باديناني – بوتاني – آشتياني – قوچاني – حكاري –بايزيدي – شمديناني – جزيره اي حوزه ي جغرافيايي گويش كرمانجي شمال در مناطق كرد نشين : ديار بكر – جزيره – ارزروم – هركي – شكاك- بايزيد – حكاري – ماردين – وان – بتليس – آگري – شمدينان – دهوك – زاخو – عماديه –سنجار – عقره – عفريني – اروميه – سلماس – ماكو –نقده – برادوست – ترگور – مرگور- كردهاي قوچان در شمال خراسان ايران – جلالي – دومبلي – كردهاي ارمنستان – حسكه – قاميشلي – حلب – مناطق كردنشين آناتولي –ايروان – باروكلي در كوههاي آرارات – تور عابدين – موش - دوگو – ارزنجان – خرپوت – موصل – آميدي – كوههاي شنگار – سيواس – ملاطيه – اورفا – سلماس – كردهاي (بجنورد – شيروان – درگز – كلات – گيلان – مازندران – نور – كلاردشت ) كردهاي چاوان .گويش كرمانجي شمال بيش از 22 ميليون گويشور كردي دارد كه بيشترين درصد گويشوران كرد را رغم مي زند و حدود 49% از جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند . 2- گويش كرمانجي جنوب شامل گونه هاي سوراني – مكرياني – اردلاني – باباني – جافي حوزه جغرافيايي گويش كرمانجي جنوب در مناطق كردنشين : مهاباد – بوكان – سردشت – بانه – پيرانشهر – نقده – اشنويه – سليمانيه – كركوك – اربيل ( هه ولير ) – موصل – رواندز – چمچمال – شقلاوه – كويه – قلعه ديزه – مريوان – سقز – تكاب – سنندج – ديواندره – ليلاخ – روانسر – گروس – شواني – سول ئاوا – جوانرود – ثلاث باباجاني – دوكان – كفري – كلار گويش كرمانجي جنوب بيش از 10 ميليون گويشور كردي دارد و حدود 22% جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند . 3- گويش كلهري – لري شامل گونه هاي كلهري – لري – لكي – فيلي – بختياري حوزه جغرافيايي گويش كلهري – لري در مناطق كردنشين : كرمانشاه – اسلام آباد – ايوان – صحنه – كنگاور – كردهاي همدان – قصرشيرين – گيلان – سومار – شيروان چرداول – هليلان – زردلان – لومار – موسيان – ايلام – دهلران – آبدانان – سنقر كليائي – قروه – بيجار – مهران – خانقين – مندلي – بيره ي – بدره – خرم آباد – كوهدشت – چوار – اركوازي – زرنه – كارزان – سرپل ذهاب – ممسني – كرند – هرسين - تويسركان – اسد آباد – بيستون – سنجابي – دالاهو – پشت كوه و پيش كوه – ميش خاص – هفت چشمه – دره شهر – پهله زرين آباد – مورموري – سراوبازان – ماهيدشت – كامياران – خوران – چمچمال صحنه – چهارمحال بختياري ( شهركرد ) – زرباتيه – خسروي – اركواز ملكشاهي – ريژاو – دزفول – الشتر – دينور – بروجرد – اليگودرز – هفت گلي – سوسنگرد – پلدختر – نيريز – كوت – كوه گلويي – تعدادي از كردهاي دشت شهرزور كه از اهالي ايوان – گيلان – ملكشاهي و خزل مي باشند – ايل ملكشاهي – ايل كلهر – ايل سنجابي – ايل خزل – ايل اركوازي – ايل شوهان گويش كلهري - لري بيش از 10 ميليون گويشور كرد دارد كه حدود 22% جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند . 4- گويش گوراني – زازايي شامل گونه هاي اوراماني – زازايي - گوراني حوزه جغرافيايي گويش گوراني – زازايي در مناطق كردنشين : پاوه – نوسود – ژاورود – اورامان لهون – نودشه – حلبچه – بياره – تويله – زنگنه – كا كه اي – روژبياني – دزلي – پير شاليار – رزاو – نگل – ميانه – بخش هايي از ( درسيم – خارپوت – معدن – ارزنجان – ديار بكر – اورفا – بتليس) گويش گوراني – زازايي بيش از 5/2 ميليون گويشور كرد دارد كه بيش از 5 % درصد جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند .
الف : كرمانجي شمال از شاخه هاي زير بوجود آمده است . باديناني – بوتاني – آشتياني – حكاري و بايزيدي
ب : كرمانجي جنوب از شاخه هاي زير بوجود آمده است . مكري – مهابادي – سوراني – اربيلي – سليمانيه – كركوكي – سنندجي و اردلاني 2- لري شامل : بختياري – لكي – فيلي – كلهري و ممسني 3- گوران شامل : باجلاني – كاكه يي – زنگنه و هوراماني 4- زازايي ايرادي كه به تقسيم بندي توفيق وهبي وارد است اين است كه در دسته بندي لهجه كرمانجي جنوب ″ مكري و مهابادي ″ و ″ سليمانيه و كركوك ″ و ″ سنندجي و اردلاني ″ به هم آميخته تفاوتي چندان در ميان آنها ديده نمي شود . پرفسور محمد امين زكي بيگ مي گويد : لهجه هاي زبان كردي چند دسته اند بزرگترين آنها لهجه كرمانجي است ، به استناد به كتاب شرفنامه ملت كرد را چهار دسته مي داند . كرمانج – كلهر – گوران – لر .استاد خال زبان كردي را به چهار دسته تقسيم مي كند 1- زازا 2- كرمانجي راست شامل : سوراني – باباني –مكرياني – اردلاني – كلهري – گوراني 3- كرمانجي چپ شامل : شمالي – بوتاني – باديناني – حكاري – بايزيدي – شمديناني 4- لري شامل : بختياري – لكي – فيلي ايرادي كه به اين تقسيم بندي وارد است اين است كه گوراني و كلهري خود گويش هاي مستقل هستند و در زير شاخه كرمانجي راست نمي گنجد . در پايان تقسيم بندي هاي زبان كردي بايد گفت كه غالب زبان شناسان بر وجود چهار لهجه اصلي زبان كردي اتفاق نظر دارند . بررسي فونتيك ( Phonetic ) ، گرامر و كلمات كردي مبناي علمي براي تقسيم بندي گويش هاي كردي است بر همين اساس و با كمك از نظريات و تحقيق پژوهشگران ، زبان شناسان ، مستشرقين و مورخان كه در بالا ذكر تعدادي از آنها آمده است زبان كردي را بر چهار گويش عمده و اصلي تقسيم بندي مي نمايم و به جزئيات هر گويش خواهم پرداخت .1- گويش كرمانجي شمال شامل گونه هاي باديناني – بوتاني – آشتياني – قوچاني – حكاري –بايزيدي – شمديناني – جزيره اي حوزه ي جغرافيايي گويش كرمانجي شمال در مناطق كرد نشين : ديار بكر – جزيره – ارزروم – هركي – شكاك- بايزيد – حكاري – ماردين – وان – بتليس – آگري – شمدينان – دهوك – زاخو – عماديه –سنجار – عقره – عفريني – اروميه – سلماس – ماكو –نقده – برادوست – ترگور – مرگور- كردهاي قوچان در شمال خراسان ايران – جلالي – دومبلي – كردهاي ارمنستان – حسكه – قاميشلي – حلب – مناطق كردنشين آناتولي –ايروان – باروكلي در كوههاي آرارات – تور عابدين – موش - دوگو – ارزنجان – خرپوت – موصل – آميدي – كوههاي شنگار – سيواس – ملاطيه – اورفا – سلماس – كردهاي (بجنورد – شيروان – درگز – كلات – گيلان – مازندران – نور – كلاردشت ) كردهاي چاوان .گويش كرمانجي شمال بيش از 22 ميليون گويشور كردي دارد كه بيشترين درصد گويشوران كرد را رغم مي زند و حدود 49% از جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند . 2- گويش كرمانجي جنوب شامل گونه هاي سوراني – مكرياني – اردلاني – باباني – جافي حوزه جغرافيايي گويش كرمانجي جنوب در مناطق كردنشين : مهاباد – بوكان – سردشت – بانه – پيرانشهر – نقده – اشنويه – سليمانيه – كركوك – اربيل ( هه ولير ) – موصل – رواندز – چمچمال – شقلاوه – كويه – قلعه ديزه – مريوان – سقز – تكاب – سنندج – ديواندره – ليلاخ – روانسر – گروس – شواني – سول ئاوا – جوانرود – ثلاث باباجاني – دوكان – كفري – كلار گويش كرمانجي جنوب بيش از 10 ميليون گويشور كردي دارد و حدود 22% جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند . 3- گويش كلهري – لري شامل گونه هاي كلهري – لري – لكي – فيلي – بختياري حوزه جغرافيايي گويش كلهري – لري در مناطق كردنشين : كرمانشاه – اسلام آباد – ايوان – صحنه – كنگاور – كردهاي همدان – قصرشيرين – گيلان – سومار – شيروان چرداول – هليلان – زردلان – لومار – موسيان – ايلام – دهلران – آبدانان – سنقر كليائي – قروه – بيجار – مهران – خانقين – مندلي – بيره ي – بدره – خرم آباد – كوهدشت – چوار – اركوازي – زرنه – كارزان – سرپل ذهاب – ممسني – كرند – هرسين - تويسركان – اسد آباد – بيستون – سنجابي – دالاهو – پشت كوه و پيش كوه – ميش خاص – هفت چشمه – دره شهر – پهله زرين آباد – مورموري – سراوبازان – ماهيدشت – كامياران – خوران – چمچمال صحنه – چهارمحال بختياري ( شهركرد ) – زرباتيه – خسروي – اركواز ملكشاهي – ريژاو – دزفول – الشتر – دينور – بروجرد – اليگودرز – هفت گلي – سوسنگرد – پلدختر – نيريز – كوت – كوه گلويي – تعدادي از كردهاي دشت شهرزور كه از اهالي ايوان – گيلان – ملكشاهي و خزل مي باشند – ايل ملكشاهي – ايل كلهر – ايل سنجابي – ايل خزل – ايل اركوازي – ايل شوهان گويش كلهري - لري بيش از 10 ميليون گويشور كرد دارد كه حدود 22% جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند . 4- گويش گوراني – زازايي شامل گونه هاي اوراماني – زازايي - گوراني حوزه جغرافيايي گويش گوراني – زازايي در مناطق كردنشين : پاوه – نوسود – ژاورود – اورامان لهون – نودشه – حلبچه – بياره – تويله – زنگنه – كا كه اي – روژبياني – دزلي – پير شاليار – رزاو – نگل – ميانه – بخش هايي از ( درسيم – خارپوت – معدن – ارزنجان – ديار بكر – اورفا – بتليس) گويش گوراني – زازايي بيش از 5/2 ميليون گويشور كرد دارد كه بيش از 5 % درصد جمعيت ملت كرد به اين گويش تكلم مي كنند .
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar